ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ κ.ΚΩΣΤΑ ΓΙΟΥΤΙΚΑ  

«Η εφαρμογή της νομοθεσίας: ευκαιρίες και προκλήσεις»

Κυρίες και Κύριοι

Τα πλαστικά μίας χρήσης εισέβαλλαν απροσδόκητα στη ζωή μας  και τις τελευταίες δεκαετίες  έχουν φτάσει να κυριαρχούν σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας. Είναι τόσο βαθιά πλέον η εξάρτησή μας από αυτά, που οριοθετούν  το σύγχρονο τρόπο ζωής. Χαρακτηρίζουν μια ολόκληρη εποχή, όπως ορθώς υπογραμμίζεται στον τίτλο της σημερινής εκδήλωσης.

Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να αναχαιτίσουμε την άλωση της ποιότητας ζωής μας από τα πλαστικά. Εάν μπορούμε να περιορίσουμε δραστικά τις αρνητικές συνέπειες των πλαστικών αποβλήτων για τη δημόσια υγεία και  το περιβάλλον.

Πιστεύω πως ναι. Αν και στην Ελλάδα  βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή αυτής της προσπάθειας, είναι δυνατόν με διαρκή επαγρύπνηση να τα καταφέρουμε.

Αναντίρρητα, ένα θετικό βήμα έγινε με την ενσωμάτωση των κοινοτικών οδηγιών στο εθνικό νομοθετικό πλαίσιο.

Υπάρχει βέβαια και μια πραγματικότητα, που αποτελεί ανασχετικό παράγοντα. Το γεγονός ότι σε εθνικό επίπεδο δεν διαθέτουμε το σύνολο της υποδομής που απαιτείται για την ολοκληρωμένη διαχείριση των πλαστικών αποβλήτων.

Αυτό από την άλλη δεν σημαίνει ότι θα επιτρέψουμε να καταστεί «κενό το γράμμα του νόμου».

Μπορούμε κατά την άποψη μου να είμαστε αποτελεσματικοί, αν άμεσα στοχεύσουμε στη μείωση της παραγωγής πλαστικών αποβλήτων.

Το «κλειδί» είναι να «φρενάρουμε» την παραγωγή πλαστικών αποβλήτων.

Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος, υπάρχουν τρία ουσιαστικά εργαλεία για να το πετύχουμε. Η αξιοποίηση του μέτρου του περιβαλλοντικού τέλους ως  αποτρεπτικού μέσου στην αθρόα χρήση των πλαστικών μιας χρήσης, η εντατική ενημέρωση των πολιτών με στόχο την ευαισθητοποίησή  τους  και η διαλογή στην πηγή.

Ως προς το πρώτο μέτρο, το περιβαλλοντικό τέλος, ας δούμε το παράδειγμα στην περίπτωση με τις πλαστικές σακούλες.

Όταν σταμάτησε η δωρεάν διάθεση τους στα καταστήματα λιανικής και τα σούπερ μάρκετ, ελάχιστοι ήταν αισιόδοξοι ότι ο Έλληνας καταναλωτής  θα αναπροσάρμοζε τις συνήθειες του.

Η  αλλαγή νοοτροπίας όμως είναι  σήμερα γεγονός. Ειδικά για αγορές  στα σούπερ μάρκετ, η συντριπτική πλειοψηφία των καταναλωτών έχει φροντίσει να χρησιμοποιεί σακούλες κατασκευασμένες από ύφασμα ή άλλα φιλικά προς το περιβάλλον υλικά.

Σε αυτό συνέβαλε από τη μια, η επιβολή του τέλους και  από την άλλη, οι συνεχείς ενημερωτικές καμπάνιες το πρώτο διάστημα. Ακόμη και οι διαφημιστικές καμπάνιες, μιας σειράς φορέων και εταιρειών που προσέφεραν δωρεάν υφασμάτινες σακούλες, έπαιξαν το ρόλο τους. Όλα αυτά συνδυαστικά, έθεσαν τις βάσεις για τη διαμόρφωση μιας νέας κουλτούρας σε ό, τι αφορά στο απόβλητο της πλαστικής σακούλας.

Η «στροφή» στις προτιμήσεις και τις επιλογές των καταναλωτών είναι  πολύ σημαντική για να «χτίσουμε» το περιοριστικό τείχος στα πλαστικά μιας χρήσης.

Υπάρχει βέβαια πολύς δρόμος ακόμη για να διανύσουμε.

Λόγου χάριν η αλλαγή νοοτροπίας του καταναλωτή πρέπει να εδραιωθεί και στους χώρους των λαϊκών αγορών, όπου συνεχίζει να γίνεται αλόγιστη χρήση της πλαστικής σακούλας.

Επίσης, πρέπει να επιμείνουμε στις εκστρατείες ευαισθητοποίησης  των πολιτών.

Η εντατική ενημέρωση για την καθιέρωση του περιβαλλοντικού τέλους στην πλαστική σακούλα, δεν υπήρξε στην ίδια έκταση για τα πλαστικά ποτήρια μιας χρήσης του καφέ, τα πλαστικά καπάκια τους, τα πλαστικά μαχαιροπίρουνα, τα πλαστικά φαγητοδοχεία μια χρήσης κτλ.

Μια μεγάλη μερίδα των πολιτών δεν γνωρίζει ότι πρόσφατα έχει επιβληθεί τέλος και σε αυτά. Ή αν το πληροφορήθηκε για τα πλαστικά ποτήρια του καφέ, χωρίς επανάληψη, το έχει ξεχάσει.

Μόνο όταν ο πολίτης γίνει συμμέτοχος σε αυτή την προσπάθεια, όταν αρνηθεί το πλαστικό ποτηράκι, όταν φροντίζει να χρησιμοποιεί το δικό του από βιοδιασπώμενα υλικά ή αναζητήσει το αντίστοιχο σκεύος στις προθήκες του καταστήματος πώλησης καφέ όπως προβλέπει η νομοθεσία, τότε θα υπάρξουν και αποτελέσματα.

Η διαλογή στην πηγή των στερεών αποβλήτων, είναι μια εξίσου σημαντική παράμετρος, την οποία οφείλουμε να ενισχύσουμε, αν θέλουμε να έχουμε μετρήσιμα αποτελέσματα στη μάχη κατά του πλαστικού.

Και για να το πετύχουμε θεωρώ ότι είναι αναγκαίος ο διαχωρισμός των γραμμών των ανακυκλώσιμων υλικών του μπλε κάδου.

Ο μπλε κάδος αυτή τη στιγμή συγκεντρώνει χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλο, σε διαφορετικές ποιότητες και με διαφορετικές επεξεργασίες, με συνέπεια σημαντικό ποσοστό του περιεχομένου του μετά την αποκομιδή να μην μπορεί να ανακυκλωθεί.  Είναι νομίζω ο καιρός αυτό να αλλάξει, και να διαχωρίσουμε τις γραμμές των ανακυκλώσιμων αποβλήτων.

Μετά την ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών οδηγιών η νομοθεσία προβλέπει ότι στις νέες οικοδομές πρέπει να εξασφαλίζεται κατάλληλος χώρος, ανοιχτός ή κλειστός, εντός ή εκτός του κτιρίου, για τη συλλογή και αποθήκευση των αστικών αποβλήτων. Με ειδικούς κάδους για τουλάχιστον τέσσερα (4) ρεύματα αποβλήτων, μεταξύ των οποίων είναι και το πλαστικό.

Είναι μια διάταξη που πρέπει να προσέξουμε και να επιμείνουμε στην απαρέγκλιτη εφαρμογή της.

Είναι επίσης κρίσιμο να υπάρξει συντονισμένη προσπάθεια και συνεργασία  για την επίτευξη των στόχων.

Παραδείγματος χάριν, παρόλο που η  Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας δεν έχει καμιά αρμοδιότητα στα ζητήματα διαχείρισης των αποβλήτων στηρίζει  δυναμικά τη λειτουργία Πράσινων Σημείων από τους ΟΤΑ για τη συγκέντρωση και διαλογή ανακυκλώσιμων υλικών.

Στις αρχές Φεβρουαρίου ανακοινώσαμε τη χρηματοδότηση έξι νέων  “Πράσινων  Σημείων” σε Ημαθία, Θεσσαλονίκη, Πιερία και Χαλκιδική. Πρόκειται για τα “Πράσινα Σημεία” Νάουσας, Δέλτα, Ωραιοκάστρου (Νεοχωρούδα), Δίου – Ολύμπου, Αριστοτέλη (Μεγάλη Παναγιά), και Πολυγύρου.

Νωρίτερα είχαμε  χρηματοδοτήσει με 8,5 εκ, ευρώ την κατασκευή «Πράσινων Σημείων» σε άλλους 11 δήμους. Είναι οι δήμοι Βέροιας, Έδεσσας, Πύδνας – Κολινδρού, Αμπελοκήπων – Μενεμένης, Θερμαϊκού, Χαλκηδόνας, Βόλβης, Πέλλας, Ν. Ζίχνης, Ηράκλειας, Σερρών.

Αξιοποιώντας ευρωπαϊκούς πόρους της Περιφέρειας προσφέρουμε  στους Δήμους λύσεις στη διαχείριση των απορριμμάτων, που προωθούν τη διαλογή στην πηγή, την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση. Στόχος μας είναι η λειτουργία τουλάχιστον 38 ‘Πράσινων  Σημείων’, ένα σε κάθε Δήμο της Κεντρικής Μακεδονίας και οφείλω να πω ότι αυτή τη στιγμή έχουμε πολλούς δήμους που προχωρούν στη λειτουργία και δεύτερου «Πράσινου Σημείου», στα όρια ευθύνης τους.

Πέραν αυτών, την Άνοιξη του 2021 πραγματοποιήσαμε την πιο εκτεταμένη και ολοκληρωμένη δράση των τελευταίων ετών για τον καθαρισμό της ακτογραμμής και της θαλάσσιας ζώνης του Θερμαϊκού Κόλπου, από πλαστικά απόβλητα. Σε μια πολυήμερη επιχείρηση, από τη Χαλάστρα, τις εκβολές του Λουδία, το Δέλτα του ποταμού Αξιού μέχρι την Πιερία και την παραλία των Αλυκών Κίτρους, συλλέξαμε και απομακρύναμε από το θαλάσσιο βυθό περισσότερα από 500 πλαστικά βαρέλια και πάνω από 15 τόνους κατεστραμμένων πλαστικών διχτυών. Στο σύνολό τους προωθήθηκαν σε εξειδικευμένες εταιρείες για ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση της πρώτης ύλης.

Επιδίωξη μας είναι να επαναλάβουμε την ίδια δράση και φέτος. Επιπλέον αυτή τη φορά σκοπεύουμε να οριοθετήσουμε και σημεία απόρριψης των  κατεστραμμένων πλαστικών διχτυών που χρησιμοποιούν κατά κόρον οι μυδοκαλλιεργητές της περιοχής, ώστε να περιορίσουμε την «πλαστική»  ρύπανση του θαλάσσιου οικοσυστήματος.

Πλέον η Ελλάδα όπως και η υπόλοιπη Ευρώπη προωθεί και ενθαρρύνει τη μείωση του πλαστικού. Με το νέο νομοθετικό πλαίσιο έχουμε ένα σημαντικό όπλο στο συνεχή αγώνα για την εξασφάλιση της περιβαλλοντικής αειφορίας και τη βελτίωση της ποιότητας της  ζωής μας.

Η νοοτροπία των πολιτών σιγά – σιγά αλλάζει. Νέοι δρόμοι ανοίγονται για την ανάπτυξη ενός νέου οικονομικού μοντέλου, αυτού της κυκλικής οικονομίας.

Η συνειδητή απομάκρυνση από το πλαστικό, δημιουργεί νέες ευκαιρίες για την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υλικών φιλικών προς το περιβάλλον.

Πόροι από το ΕΣΠΑ, αλλά και από το ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας, είναι διαθέσιμοι για να εξασφαλίσουν, δράσεις, έργα και υποδομές που είναι απαραίτητες.

Είναι μοναδική ευκαιρία.

Η μεγάλη πρόκληση είναι να παραμείνουμε προσηλωμένοι στο στόχο.

Σας ευχαριστώ