ΚΩΣΤΑΣ ΓΙΟΥΤΙΚΑΣ : “Ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Θεσσαλονίκης απέναντι στην Κλιματική Κρίση.,.”

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ 1ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑ «Η ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ  ΤΗΣ  ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ  ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 2025 – 2030. 22 ΣΧΕΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΤΙΚΗ ΘΩΡΑΚΙΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ». (ΔΕΥΤΕΡΑ 13 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2025, ΑΙΘΟΥΣΑ ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ, ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ) 

Η Θεματική Ενότητα είναι «Κλιματική Κρίση και Πολιτική Προστασία στον Αστικό Χώρο». 

Κυρίες και Κύριοι 

Με μεγάλη τιμή αποδέχτηκα την πρόσκληση να σας παρουσιάσω σήμερα όσα έχουν γίνει και όσα προγραμματίζονται από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Θεσσαλονίκης απέναντι στην Κλιματική Κρίση. 

Πρόκειται για έργα, για μηχανισμούς παρακολούθησης και ελέγχου, για δράσεις και παρεμβάσεις που απαντούν σε πολύ μεγάλο βαθμό στις επισημάνσεις και τις προτάσεις οι οποίες υποβλήθηκαν από τους έγκριτους επιστήμονες που τοποθετήθηκαν νωρίτερα στο πλαίσιο  του συνεδρίου. 

Όσα μέτρα όμως κι αν λάβουμε, όσα έργα κι αν κάνουμε, υπάρχει ένας  κρίσιμος παράγοντας που χωρίς αυτόν δεν θα μπορέσουμε να επιτύχουμε  τους  στόχους.  

Είναι η συνεργασία. 

Κανένας δεν μπορεί να ανταπεξέλθει μόνος του στις ανάγκες θωράκισης  των πόλεων μας απέναντι στην Κλιματική Αλλαγή. Πολύ δε περισσότερο απέναντι  στις ανάγκες διαχείρισης των συνεπειών της Κλιματικής Κρίσης.  

Η πρωτοβουλία  του Δήμου Θεσσαλονίκης  με την οργάνωση του διήμερου αυτού συνεδρίου, δεν αποτελεί μόνο  ευκαιρία ανακεφαλαίωσης  όσων  έγιναν, όσων  είναι σε εξέλιξη και όσων ακόμα απαιτούνται. Μας  παρέχει τη σπουδαία επίσης ευκαιρία για να ενισχύσουμε τις συνέργειες  μεταξύ μας, προς όφελος  του κοινού  συμφέροντος. 

Θερμά συγχαρητήρια στο Δήμαρχο Στέλιο Αγγελούδη και τους συνεργάτες  του για αυτή την επιλογή. Ανοίγετε ένα ακόμη βήμα στη δημόσια συζήτηση, που μας επιτρέπει να ανασυνταχθούμε αποτελεσματικά μπροστά στα μεγάλα προβλήματα που βιώνει ήδη η χώρα μας από την Κλιματική Κρίση. Να κινηθούμε συντεταγμένα και στοχευμένα για να αμυνθούμε και να αντέξουμε. 

Κυρίες και Κύριοι 

Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, επιδεικνύει σήμερα αξιόλογη επάρκεια, ως προς τα  κεντρικά εργαλεία και τους  μηχανισμούς που είναι απαραίτητοι για να παρακολουθούμε, να προλαμβάνουμε και να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά  τις συνέπειες της Κλιματικής Κρίσης. 

 – Από τις πρώτες  Περιφέρειες  στη χώρα, διαθέτει ολοκληρωμένο Περιφερειακό Σχέδιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, µε εξειδικευµένα µέτρα για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας  ανά Περιφερειακή Ενότητα, ανά παραγωγικό και επαγγελματικό κλάδο. Επιπλέον, συµπληρώνεται από εξειδικευμένα σχέδια έκτακτης ανάγκης ανά περίπτωση. 

– Τα τρία τελευταία χρόνια είναι σε λειτουργία το Παρατηρητήριο Ολοκληρωμένης  Διαχείρισης  του Παράκτιου Μετώπου στην Κεντρική Μακεδονία. Σε συνεργασία µε το Α.Π.Θ. είµαστε πλέον σε θέση να παρέχουµε στους Δήµους επικαιροποιηµένα στοιχεία για την κατάσταση των ακτών, αλλά και την πιστοποίηση  διαβρωτικών  φαινομένων. 

Η Περιφέρεια  χρηματοδότησε και εκπόνησε το Επιχειρησιακό Σχέδιο  αντιμετώπισης  της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης, που προτείνει μέτρα και πολιτικές για τη βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας, αλλά και  την αντιμετώπιση επεισοδίων στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Από το 2020,  βρίσκεται  στο  καθ’ ύλην αρμόδιο Υπουργείο.  

Το Περιβαλλοντικό Παρατηρητήριο που εξασφαλίζει τον έλεγχο σε 24ωρη βάση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, στους υδάτινους πόρους και την ατμόσφαιρα, οργανώνεται με ταχύτητα. Με την τοποθέτηση μετεωρολογικών σταθμών και εκατοντάδων ψηφιακών αισθητήρων, σε όλη τη Θεσσαλονίκη και την Κ. Μακεδονία, εξασφαλίζουμε την ψηφιακή και γεωχωρική απεικόνιση και παρακολούθηση των μεταβολών σε συνεχή βάση.  

Ήδη ολοκληρώνουμε την τοποθέτηση: 

– 26 μετεωρολογικών σταθμών σε δημόσια κτίρια και πάρκα, 

-20 τηλεμετρικών  συστημάτων καταγραφής των μεταβολών της στάθμης των υδάτων σε γέφυρες, πάνω από ποταμούς ή χειμάρρους,  

-5 παλιρροιογράφων σε λιμενοβραχίονες,  

-70 συστημάτων επιτήρησης σε φρεάτια όμβριων υδάτων και σε υποδομές διευθέτησης υδατικών όγκων,  

-5 τηλεμετρικών  συστημάτων της ποιότητας των υδάτων ακόμη και σε αποδέκτες εξόδων βιολογικών καθαρισμών.  

Είναι μια πολύτιμη εργαλειοθήκη που μας επιτρέπει να σχεδιάζουμε και να υλοποιούμε στοχευμένες πολιτικές ανθεκτικότητας, στη βάση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και των ιδιαίτερων αναγκών κάθε περιοχής. 

Λόγου χάριν στην αντιπλημμυρική θωράκιση, την αέρια ρύπανση,  ή την ενίσχυση  της αστικής  βιωσιμότητας. 

Σε ό, τι αφορά στην ενίσχυση  της πόλης της  Θεσσαλονίκης και  της ευρύτερης περιοχής από τον κίνδυνο πλημμυρικών φαινομένων είναι σε εξέλιξη ή ξεκινούν το 2025 σημαντικά αντιπλημμυρικά έργα. 

Όπως:   

  • Δυτικά,  ο καθαρισμός του ποταμού Λουδία και της Τ 66, που δεν έχει γίνει ποτέ μέχρι σήμερα. 
  • Ανατολικά, έργα διευθέτησης του  χειμάρρου Ανθεμούντα.  
  • Σε εξέλιξη είναι μελέτες για  αντιπλημμυρικά έργα στην Αγγελάκη, στην περιοχή  των Δικαστηρίων και την κάτω διάβαση στους  Άγιους Πάντες, σε περιοχές δηλ. της Θεσσαλονίκης που πλημμυρίζουν με την πρώτη δυνατή βροχή  εδώ και χρόνια. 

– Δημοπρατήθηκαν αντιπλημμυρικά  στο Σταυρό 

–  Εκτελούνται αντιπλημμυρικά στην Ασπροβάλτα  

-Αποκαταστήσαμε τα πρανή του δυτικού παράκτιου  μετώπου σε μήκος 3 χλμ.  

-Εκβαθύναμε τη λίμνη του Σχολαρίου, που αφάνισε  η ξηρασία του καλοκαιριού. 

Μιλώντας όμως για την αντιπλημμυρική προστασία, οφείλουμε  να είμαστε ξεκάθαροι. Όσα κι αν κάνουμε, οι αντιπλημμυρικές υποδομές  στην πόλη της  Θεσσαλονίκης ανταποκρίνονται στα  κλιματικά δεδομένα του 1950 και 1960. Χρειάζεται να γίνουν  κι άλλα, πολύ μεγάλης κλίμακας έργα, για τα οποία σήμερα οι Περιφέρειες και  οι Δήμοι δεν διαθέτουν  την αναγκαία χρηματοδότηση. Και  υπάρχει  σοβαρό ζήτημα με  τις αρμοδιότητες του κάθε φορέα. Είναι μείζονα ζητήματα  στα οποία  η συνεργασία είναι απαραίτητη. 

Κυρίες και Κύριοι 

Στον στόχο της Βιωσιμότητας και  Ανθεκτικότητας της πόλης, η ατμοσφαιρική ρύπανση και το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας στις συνθήκες καύσωνα, είναι δύο ακόμη κρίσιμοι παράμετροι που απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή. 

Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, αν και η αρμοδιότητα της περιορίζεται  στη διαχείριση των Σταθμών του  Εθνικού  Δικτύου Παρακολούθησης  της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη Θεσσαλονίκη,  έχει  προχωρήσει  τα τελευταία χρόνια σε παρεμβάσεις ζωτικής σημασίας.  

-Παραλάβαμε επτά πεπαλαιωμένους  Σταθμούς και σήμερα  διαθέτουμε  εννέα,  εξοπλισμένους με σύγχρονα  τεχνολογικά μέσα. Όπως γνωρίζετε, οι τιμές των μετρήσεων αναρτώνται  υπό τη μορφή ημερήσιου δελτίου στην ιστοσελίδα της ΠΚΜ, ενώ εξασφαλίσαμε  τη δυνατότητα παρακολούθησης  των διακυμάνσεων των τιμών και  από τις κινητές τηλεφωνικές  συσκευές των πολιτών (smartphones) μέσω ειδικής εφαρμογής. 

-Οι  προτάσεις μας προς το ΥΠΕΝ, για τις υπερβάσεις  των τιμών στα αιωρούμενα σωματίδια που αντιμετωπίζει η Θεσσαλονίκη είναι συνεχείς και αφορούν μεταξύ άλλων την απαγόρευση της λειτουργίας καυστήρων κεντρικής θέρμανσης και πέλετ εντός της πόλης. 

-Στο μεταξύ, χρηματοδοτούμε την προμήθεια ηλεκτρικών οχημάτων και ηλεκτροκίνητων απορριμματοφόρων από τους Δήμους, αντικαθιστούμε το στόλο της Περιφέρειας με ηλεκτροκίνητα οχήματα, όπως επίσης στηρίζουμε χρηματοδοτικά την κατασκευή ποδηλατόδρομων, προκειμένου για τον περιορισμό των καυσαερίων. 

-Αξιοποιούμε ευρωπαϊκούς πόρους για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, δημόσιων και δημοτικών κτιρίων, νοσοκομείων και σχολείων. 

Ο νέος συγκοινωνιακός χάρτης που διαμορφώνεται στην πόλη, με την έναρξη λειτουργίας  του μετρό, οπωσδήποτε θα επιδράσει ευεργετικά στη βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας. Στη λειτουργία του ανατολικού κλάδου του μετρό προς Καλαμαριά σε ένα χρόνο, την επέκταση του δυτικά, την αναβάθμιση  των αστικών συγκοινωνιών με σύγχρονα και ηλεκτροκίνητα λεωφορεία και την  ολοκλήρωση  του fly over, εμείς ζητούμε και τη λειτουργία του Δυτικού Προαστιακού Σιδηρόδρομου, που ο υπουργός Μεταφορών κ. Σταϊκούρας έχει δεσμευτεί ότι θα τρέξει κατά  προτεραιότητα το 2025. 

Ως προς την ανάγκη αύξησης του αστικού πρασίνου ως μέτρο προσαρμογής στην Κλιματική Ουδετερότητα, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας,  έχει αναλάβει μεγάλες παρεμβάσεις  για την πύκνωση του  ενδοαστικού πρασίνου 

Όπως: 

-Με τη χρηματοδότηση του Μητροπολιτικού Πάρκου Π. Μελά 

-Την εξυγίανση και την απόδοση στη Θεσσαλονίκη, ενός νέου πνεύμονα  πρασίνου στο Δυτικό Παράκτιο Μέτωπο της πόλης. 

-Την οικονομική  υποστήριξη των Δήμων, σε αστικές  αναπλάσεις  τοπικού χαρακτήρα 

-Κυρίως όμως με το ειδικό Πρόγραμμα  Μητροπολιτικής Ανάπτυξης  της Θεσσαλονίκης, για  την ενίσχυση των υποδομών Αστικής Ανθεκτικότητας. Με  διπλάσιους πόρους, συνολικά 210 εκ. ευρώ, στη νέα  προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ  για  12 Δήμους της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης, τους  στηρίζουμε και  σε  επίπεδο μελετών. Επιδίωξη μας είναι  ένα τουλάχιστον εμβληματικό έργο σε κάθε δήμο στη νέα  περίοδο, ώστε η ανθεκτικότητα έναντι της κλιματικής κρίσης να βελτιωθεί, αλλά  και τα αποτελέσματα να είναι ορατά από τους πολίτες. 

Όπως διαπιστώνετε οι πολιτικές που υλοποιεί  η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και η Αντιπεριφέρεια Θεσσαλονίκης για την Αστική Θωράκιση και την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή είναι πολυεπίπεδες και απαντούν σε πολλές από τις 22 προτάσεις – δράσεις που κατατέθηκαν στο πλαίσιο του συνεδρίου. 

Στην περίπτωση όμως  της Κλιματικής Κρίσης, της μεγαλύτερης ίσως σύγχρονης απειλής του πλανήτη, το κρίσιμο δεν είναι ποιος  βρίσκεται πιο μπροστά και ποιος πιο πίσω. Το αναγκαίο είναι να κινηθούμε όλοι  μαζί με γρήγορες ταχύτητες και όλοι με τους ίδιους στόχους προς την ίδια κατεύθυνση. Η συζήτηση, η συνεννόηση και η συνεργασία είναι αυτές που θα μας επιτρέψουν να είμαστε ουσιαστικοί και αποτελεσματικοί. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης μας δίνει  σήμερα και αύριο το χώρο και το πλαίσιο για να το επιτύχουμε. 

Θερμά συγχαρητήρια  και πάλι  στο Δήμο για αυτή την  πρωτοβουλία και καλή συνέχεια στο υπόλοιπο των εργασιώ